ایران‌چک‌ها، از اسناد نقدی حیاتی و رایج در بازار هستند که توسط بانک مرکزی ایران چاپ و منتشر می‌شوند. این اسناد نقدی که با نام تراول در میان مردم شناخته شده‌اند، در سیستم اقتصادی کشور نقش مهمی ایفا می‌کنند. انواع ایران چک، از ویژگی‌های امنیتی مختلفی برخوردارند که با وجود این ویژگی‌های امنیتی از جعل آن‌ها جلوگیری می‌شود. ایران‌چک‌ها، در مبالغ 50، 100 و 200 هزار تومان در بازار و در میان مردم مورد مبادله قرار می‌گیرند و برای پرداخت‌های معاملاتی مختلف به‌کار می‌روند.
معرفی انواع ایران‌چک
ایران‌چک‌ها، از ابزارهای پولی و اسناد نقدی معتبر در کشور هستند که برای پرداخت معاملات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. درواقع، ایران‌چک‌ها توسط بانک مرکزی و براساس قانون پولی و بانکی مجاز در کشور، به‌منظور تمشیت امور پولی و حفظ دارایی و منافع مردم طراحی، چاپ و منتشر می‌شوند. نمی‌توان این اسناد را همانند چک‌های بانکی تجاری، حواله یا دستور پرداخت درنظرگرفت. همچنین، این ابزارهای پولی با سایر انواع چک‌های تعریف‌شده در قانون چک تفاوت دارند.
این ابزارهای پولی، برای اولین بار در سال 1368، به‌منظور تسهیل مبادلات به‌عنوان «سپه چک» توسط بانک سپه چاپ و منتشر شدند. پس از آن انواع ایران چک در سال 1375 توسط برخی از بانک‌ها با هدف استفاده از اسکناس‌های درشت، انتشار پیدا کردند و که به‌محض ارائه آن به شعبه پذیرنده، پشت‌نویسی و باطل می‌شدند.
به‌طور کلی، انواع مختلف ایران‌چک‌ها ازنظر جنس همانند اسکناس‌های رایج هستند و تفاوت اساسی آن‌ها با سایر اسکناس‌های رایج در بازار بیشتربودن مبلغ ایران‌چک به‌شمار می‌رود. ایران‌چک‌ها، در طرح‌ها و مبالغ مختلف توسط بانک مرکزی انتشار پیدا می‌کنند که انواع مختلف آن‌ها، شامل موارد زیر می‌شوند:
ایران‌چک 2،000،000 ریالی با طرح سد کارون 3
بر روی این ایران‌چک، طرح سد کارون 3 با رنگ سبز چاپ شده است و اندازه‌های آن 160*75 میلی‌متر می‌باشد. ایران‌چک 2،000،000 ریالی در تاریخ 20 اسفند 1401 منتشر شد. تراول چک 2،000،000 ریالی، همانند سایر انواع ایران چک ویژگی‌های امنیتی متعددی دارد که موارد زیر را شامل می‌شوند:
- نخ امنیتی پنجره‌ای هولوگرافیک
- نخ امنیتی پنهان
- چاپ برجسته
- واترمارک
- تصویر مکمل
- مرکب حرارتی
- الیاف فلورسنتی نامرئی
- شماره سریال
- ریزنوشته
ایران‌چک 1،000،000 ریالی با طرح بارگاه حضرت معصومه (س)
بر روی این نوع از ایران‌چک طرح بارگاه حضرت معصومه (س) در قم و بر قسمت پشت آن طرح میدان گازی پارس جنوبی چاپ شده است. این ایران‌چک با رنگ آبی و در اندازه 156*71 میلی‌متر چاپ و در تاریخ 21 شهریور 1401 منتشر شد. همچنین بر روی این نوع ایران‌چک 1،000،000 ریالی بسیاری از ویژگی‌های امنیتی مشترک در میان اسکناس‌های رایج در بازار وجود دارد که این ویژگی‌ها امکان جعل آن را به حداقل می‌رسانند.
ایران‌چک 1،000،000 ریالی (سری جدید)
در میان انواع ایران چک، ایران‌چک 1،000،000 ریالی (سری جدید) با تصویر تخت جمشید بر روی آن چاپ شد. بر روی قسمت پشت این ایران‌چک نیز طرح میدان گازی پارس جنوبی چاپ شده است. ایران‌چک 1،000،000 ریالی (سری جدید) به رنگ آبی طراحی و چاپ می‌شود. این ایران‌چک در اندازه 156*71 میلی‌متر و در تاریخ 15 بهمن 1399 چاپ و منتشر شد. در طراحی و چاپ این ایران‌چک ویژگی‌های امنیتی مختلفی به‌کار گرفته می‌شود.
ایران‌چک 500،000 ریالی با طرح بارگاه حضرت امام رضا (ع) – مشهد (سری دوم)
ایران‌چک 500،000 ریالی با طرح بارگاه حضرت امام رضا (ع) – مشهد، دومین سری ایران‌چک چاپ‌شده در این مبلغ است. این ایران‌چک به‌دلیل چاپ شدن با طرح بارگاه امام رضا (ع) بر روی آن با این نام شناخته می‌شود و بر قسمت پشت آن نیز طرح کوه دماوند قرار دارد. این ایران‌چک با رنگ گلبهی و در ابعاد 156*71 میلی‌متر طراحی و چاپ شد. این مدل از انواع ایران چک در تاریخ 11 دی‌ماه 1397 منتشر شد.
ایران‌چک 500،000 ریالی با طرح بارگاه امام رضا (ع)- مشهد (سری اول)
سری اول ایران‌چک 500،000 ریالی نیز با تصویری از بارگاه امام رضا (ع) چاپ شد، اما تفاوت اصلی آن با سری دوم طرح پشت آن بود. بر پشت این ایران‌چک، طرح سقاخانه قرار دارد. علاوه‌بر این، رنگ و ابعاد ایران‌چک‌های 500،000 ریالی سری اول و دوم با هم متفاوت هستند. این ایران‌چک، با رنگ آبی و در ابعاد 142*71 میلی‌متر طراحی و چاپ شد. تاریخ انتشار سری اول ایران‌چک 500،000 ریالی، 3 شهریور 1394 بود. این ایران‌چک نیز، همانند سایر اسکناس‌های رایج از تمامی ویژگی‌های امنیتی برخوردار است.
ایران‌چک 500،000 ریالی طرح قدیم
یکی دیگر از ایران‌چک‌های رایج در بازار، ایران‌چک 500،000 ریالی طرح قدیم به‌شمار می‌رود. بر روی این ایران‌چک، تصویری از بارگاه امام رضا (ع) با رنگ بنفش چاپ شده است. این ایران‌چک، با اندازه‌های 160*75 میلی‌متر و در تاریخ 13 مرداد 1387 چاپ و منتشر شد. به‌منظور جلوگیری از جعل و سوءاستفاده از ایران‌چک 500،000 ریالی طرح قدیم نیز همانند سایر انواع ایران چک، در فرآیند طراحی آن ویژگی‌های امنیتی مختلفی به‌کار رفته است.
ایران‌چک 1،000،000 ریالی
ایران‌چک 1،000،000 ریالی، با طرحی از تخت‌جمشید در سمت راست آن و به رنگ آبی به چاپ رسید. این ایران‌چک، در تاریخ 19 خرداد 1388 و با اندازه‌های 160*75 میلی‌متر چاپ و منتشر شد. ایران‌چک‌های 1،000،000 ریالی انتشاریافته توسط بانک مرکزی، ویژگی‌های امنیتی منحصربه‌فردی دارد که امکان جعل آن‌ها را برای افراد دشوار می‌کند.
از میان ویژگی‌های امنیتی این ایران‌چک، می‌توان ريزنوشته (ميکروپرينت)، واترمارک، طرح مکمل، نخ امنيتي پنجره‌اي، نخ امنيتي پنهان، چاپ برجسته، مرکب حراراتي، مرکب ضدکپي، طراحي خطي سه بعدي و طرح مخفی را نام برد.
ایران‌چک 1،000،000 ریالی
یکی دیگر از انواع مختلف ایران‌چک‌های رایج در بازار، ایران‌چک 1،000،000 ریالی قهوه‌ای رنگ به‌حساب می‌آید. بر سمت راست این ایران‌چک نیز همانند مدل دیگر ایران‌چک 1.000.000 ریالی طرح تخت جمشید چاپ شده است؛ درحالی‌که تفاوت این دو ایران‌چک در رنگ آن‌ها به‌شمار می‌رود. اندازه این ایران‌چک، 160*75 میلی‌متر درنظر گرفته شد و بانک مرکزی آن را در تاریخ 31 مرداد 1387 چاپ و منتشر کرد.
جمع‌بندی
انواع ایران چک، به‌عنوان یک سند نقدی رایج در میان مردم مبادله می‌شوند و برای پرداخت معاملات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. ایران‌چک‌های مختلف، با سایر اسکناس‌ها ازنظر جنس یکسان هستند و در ابعاد، طرح و رنگ‌های مختلف طراحی و چاپ می‌شوند. همچنین ایران‌چک‌های منتشرشده توسط بانک مرکزی در مبالغ 50، 100 و 200 هزارتومانی چاپ و انتشار پیدا می‌کنند. به‌منظور جلوگیری از جعل و سوءاستفاده از ایران‌چک‌ها، بانک مرکزی برای طراحی آن‌ها ویژگی‌های امنیتی متعددی درنظر می‌گیرد.
