کارت اعتباری بانکی نوعی کارت پرداخت است که به شما امکان خرید کالا یا خدمات یا برداشت نقدی به صورت اعتباری از بانک یا موسسه مالی دیگر را می‌دهد. شما باید مبلغی که وام گرفته‌اید را معمولا با بهره و کارمزد، تا تاریخ یا دوره معینی بازپرداخت کنید. کارت‌های اعتباری که در ایران می‌شناسیم با آنچه در سطح بین‌المللی به Credit Card شناخته شده است تفاوت‌هایی دارد و آنچه در ایران به‌عنوان کارت اعتباری از آن یاد می‌شود نوعی از کارت نقدی (Debit Card) است.
تاریخچه و کاربردهای کارت اعتباری
تاریخچه کارت‌های اعتباری بانکی را می‌توان در اواخر دهه 1800 ردیابی کرد، زمانی‌که فروشگاه‌ها شروع به انتشار کاغذی «کارت های وفاداری (loyalty cards)» کردند که به‌عنوان یک نوع اعتبار وجود داشت. در سال 1914، وسترن یونیون اولین کارت شارژ فلزی را صادر کرد که از آن برای پرداخت هزینه خدمات تلگراف استفاده می‌شد.
اولین کارت اعتباری بانکی در سال 1958 در کالیفرنیا توسط بانک آمریکا معرفی شد. این بار، این کارت که «بانک آمریکارد» نام داشت، نه فقط رستوران‌ها و هتل‌ها بلکه توسط بسیاری از بازرگانان، پذیرفته شد. «بانک آمریکارد» در سال 1966 به سایر ایالت‌ها گسترش یافت و در سال 1976 به «ویزا کارت» تغییر نام داد.
بانک‌های دیگر نیز کارت‌های اعتباری خود را صادر کردند، مانند MasterCard، American Express و Discover. این کارت‌ها همچنان برای جلب نظر مشتریان و بازرگانان با یکدیگر رقابت می‌کنند و شبکه‌هایی را برای تسهیل تراکنش‌ها در بانک‌ها و کشورهای مختلف تشکیل داده‌اند.
ویژگی‌های کارت‌های اعتباری
امروزه کارت‌های اعتباری بانکی با ارائه ویژگی‌ها و مزایای مختلفی مانند پاداش، برگشت پول، سفر، انتقال موجودی و بهره کم به‌طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کارت‌ها به شما اجازه می‌دهند چیزهایی که پول نقد کافی برای آنها ندارید را تهیه کنید و در طول زمان هزینه‌اش را بپردازید.
کارت‌های اعتباری هم به صورت فیزیکی و هم به شکل مجازی بر حسب نیاز و تقاضای مشتریان ارائه می‌شوند. نوع فیزیکی این کارت‌ها در دستگاه‌های کارت‌خوان و ATM در تمام نقاط جهان که از خدمات کارت اعتباری پشتیبانی می‌کنند قابل استفاده است.
از کارت‌های اعتباری فیزیکی در خرید آنلاین نیز می‌توان استفاده کرد، اما کارت اعتباری مجازی صرفا برای خرید و معاملات آنلاین کاربرد دارند. لازم به ذکر است که کارت‌های مجازی به‌دلیل عدم وجود هزینه چاپ و تولید، کم‌هزینه‌تر هستند.
معایب کارت‌های اعتباری
کارت‌های اعتباری بدون ایراد هم نیستند. برخی از معایب استفاده از کارت اعتباری بانکی عبارتند از:
– از پولی که قرض می‌گیرید بهره می‌گیرند، مگر اینکه در مدت معینی آن را پس بدهید. این می‌تواند در طول زمان هزینه‌های اضافی زیادی را به همراه داشته باشد.
– احتمالا برای تاخیر در پرداخت‌ها، کارمزد سالانه، کارمزد تراکنش خارجی یا سایر هزینه‌هایی که می‌تواند بدهی شما را افزایش دهد، هزینه مازاد دریافت شود.
– داشتن کارت اعتباری بانکی احتمال دارد شما را وسوسه کند که بیش‌ازحد خرج کنید یا چیزهایی بخرید که به آنها نیاز ندارید. این می‌تواند منجر به مشکلات مالی یا بدهی شود.
تفاوت کارت نقدی و کارت اعتباری بانکی
تفاوت اصلی کارت اعتباری بانکی و کارت نقدی این است که کارت اعتباری به فرد امکان می‌دهد که از یک بانک یا موسسه مالی دیگر وام بگیرید، در حالی که کارت نقدی مستقیما از حساب بانکی شما پول کم می‌کند. برخی از تفاوت‌های دیگر عبارتند از:
– کارت‌های اعتباری برای پولی که قرض می‌گیرید، بهره دریافت می‌کنند، مگر اینکه آن را در مدت معینی بپردازید. اما کارت‌های نقدی بهره‌ای دریافت نمی‌کنند، اما اگر از حساب خود اضافه‌تر برداشت کنید، کارمزد دارند.
– کارت‌های اعتباری به شما کمک می‌کنند تا سابقه اعتباری بسازید که می‌تواند بر توانایی شما برای دریافت انواع وام، یا سایر خدمات مالی در آینده تاثیر بگذارد. اما کارت‌های نقدی بر امتیاز اعتباری شما نقشی ندارند.
– کارت‌های اعتباری محافظت بهتری در برابر کلاهبرداری و هزینه‌های غیرمجاز ارائه می‌دهند، چراکه می‌توانید قبل از پرداخت، توافق یا مخالفت خود با پرداخت را اعلام کنید. اما کارت‌های نقدی محافظت کمتری در این خصوص دارند و چه بسا تا زمانی‌که مشکل حل نشود، دسترسی به نقدینگی وابسته به حساب کارت نقدی‌تان را از دست بدهید.
کارت‌های اعتباری در ایران
همانطور که گفته شد، آنچه در ایران اغلب به‌عنوان کارت اعتباری شناخته می‌شود نوعی از کارت نقدی است. پس آنچه در ایران کارت اعتباری بانکی نام گرفته است چیست؟ طی بخشنامه بانک مرکزی در سال 99 تقریبا تمامی تسهیلات خرد (مانند خرید کالاهای اساسی؛ خودرو و …) فقط در قالب کارت اعتباری ارائه می‌شود. در ادامه به چیستی و چگونگی استفاده از این خدمات می‌پردازیم:
کارت خرید کالا یا وام-کارت اعتباری
این کارت اعتباری در واقع وامی است که به‌صورت کارت خرید ارائه می‌شود. می‌توان تا سقف اعتبار کارت، کالا و خدمات مورد نیاز را خرید و در پایان هر ماه به اندازه میزان خرید و بر اساس توافق انجام‌شده با بانک، طی اقساط 12 تا 36 ماهه با نرخ سود تعیین‌شده (اغلب 18 تا 23 درصد) مبلغ هزینه‌شده را بازپرداخت.
با توجه‌به خدماتی که در وام-کارت اعتباری تعریف شده است از سوی بانک مرکزی ارائه می‌شود و در مفاهیم بین‌المللی کارت اعتباری، این خدمات دیگر کارت اعتباری بانکی محسوب نخواهد شد. این کارت‌ها چیزی نیست به غیر از وام با سود بالا که در شمایل کارت بانکی درآمده است. تقریبا تمام بانک‌ها این خدمات وام را ارائه می‌کنند. به‌عنوان مثال:
کارت اعتباری عام بانک سامان
این خدمات بانک سامان مشابه همان وام کارت اعتباری بانکی است با این تفاوت که بعد از خرید کالا یا خدمات، حداکثر یک ماه بعد می‌توانید کل مبلغ هزینه‌شده را یکجا یا طی اقساط ماهانه طی حداکثر 5 سال بازپرداخت کنید. اگر میزان خرید کمتر از یک درصد از اعتبار کارت باشد امکان تقسیط وجود ندارد.
شرایط دریافت این کارت اعتباری که سقف آن 300 میلیون تومان است و اعتباری سه ساله دارد، امکان ارائه وثیقه ملکی و یا داشتن وثیقه ملکی در بانک سامان یا باقی بانک‌های کشور و یا عضو هیئت علمی دانشگاه بودن است. لازم به ذکر است که در صورت عدم استفاده از این کارت نیازی به پرداخت سود به بانک نیست.
کارت اعتباری بانک ملی
مشتریان این بانک بر اساس اعتباری که در سیستم بانکی کشور دارند، می‌توانند از کارت‌های اعتباری (کارت وام اعتباری) سطح برنزی، نقره‌ای و طلایی که سقف آنها به ترتیب 10، 30 و 50 میلیون تومان است بهره‌مند شوند. بعد از پایان تاریخ انقضا، در صورت درخواست متقاضی و تایید شعبه مربوطه قابل تمدید خواهد بود.
بانک ملی امکان دریافت گروهی کارت اعتباری خود برای سازمان‌ها و شرکت‌ها را برای کارمندانشان فراهم کرده است. با توجه‌به سقف 50 میلیون تومانی کارت‌ها، شرایط دریافت این کارت تسهیلات وام در بانک ملی آسان‌تر از بانک سامان است.
کارت اعتباری بانک ملت
بانک ملت سه نوع کارت اعتباری بانکی مرابحه (برای کلیه اشخاص حقیقی)، کارت فرهیختگان (برای اعضا هیئت علمی مراکز علمی و دانشگاه‌ها) و جاب کارت (اشخاص حقیقی خریدار محصولات تامین‌کنندگان طرف قرارداد بانک ملت) را به متقاضیان واجد شرایط ارائه می‌کند.
جمع‌بندی
هر چند کارت اعتباری بانکی در مفهوم بین‌المللی خود با دادن این امکان به دارندگانش شرایط را برای خرید کالا و خدمات فراتر از نقدینگی فرد را ایجاد کرده است. اما از طرف دیگر وسوسه استفاده بیش از توان بازپرداخت و عدم توجه‌به کارمزدها باعث افزایش دیون فرد به بانک صادرکننده می‌شود. اما در تعاملات بین‌المللی و سفرها در زمان نیاز به انجام خرید از سایت‌های غیر ایرانی یا شرکت در دوره‌های بین‌المللی، داشتن یک کارت اعتباری فیزیکی یا مجازی معتبر خالی از لطف نیست.
