پول، یکی از اولین و مهم‌ترین اختراعات تمدن، برای توسعه تجارت ضروری می‌باشد. بدون آن فقط داد و ستد وجود دارد، رابطه‌ای بین دو نفر که هر کدام چیزی دارند که دیگری می‌خواهد. پول (که همه می‌خواهند) یک ماده واسطه‌ای را فراهم می‌کند و فروشنده را قادر می‌سازد انتخاب کند که چه زمانی و کجا می‌خواهد خریدار شود. در ادامه در خصوص تاریخچه اختراع پول اطلاعات مفیدی بیان شده است.
معامله پایاپای قبل از اختراع پول
قبل از اینکه پول وجود داشته باشد، تجارت از طریق مبادله انجام می‌شد. این کار ساده به نظر می‌رسد، اما در عمل، مبادله کالایی بسیار پیچیده بود.
مشکل مبادله این است که برای اینکه سیستم کار کند نیاز به تصادف مضاعف از خواسته‌ها وجود دارد. معنی آن این می‌باشد که هر دو شرکت کننده در یک تراکنش باید چیزی را داشته باشند که دیگری می‌خواهد. اگر یک ماهیگیر نان بخواهد و یک نانوا ماهی تن، تجارت آشکاری وجود دارد. اما اگر نانوا در ازای نان خود سیب بخواهد، ماهیگیر باید قبل از گرفتن آن نان، یک کشاورز پیدا کند.
به این دلایل و دلایل دیگر، انسان‌ها در سراسر کره زمین به طور مستقل روی راه‌حل تکنولوژیک یعنی پول همگرا شدند. با این حال، آنچه گروه‌های متفاوت از مردم به عنوان واحد پولی انتخاب کردند، عجیب بود. صدف‌های کاوری در غرب آفریقا، سنگ‌های غول پیکر در جزایر یاپ و صدف‌های تاشو در آمریکای شمالی تنها چند نمونه از پول‌های اولیه هستند.
دلایل پیدایش و اختراع پول
همان‌طور که قبل‌تر گفته شد همه جوامع ابتدایی چیزهای خاص و باارزش را سرمایه می‌دانستند به ویژه دام‌ها و اقلام کمیاب یا زیبا. در گذشته داشتن تعداد زیادی گاو یا خوک گواه روشنی بر ثروت و اعتبار بود. اما این اشیا به معنای پول نبودند که به راحتی در معاملات روزمره استفاده شوند.
بیشترین مثال نقل شده از پول بدوی صدف است که در تمدن‌های چین و هند از زمان‌های بسیار اولیه وجود داشت. از هند این اشیا جذاب در مسیرهای تجاری به آفریقا حمل می‌شدند. به طور مشابه سرخ‌پوستان آمریکایی از یک پوسته استوانه‌ای کوچک سفید برای هدایای تشریفاتی استفاده می‌کردند که روی کمربندهای تزئین شده یا سایر زیورآلات گل‌دوزی شده بود. اروپایی‌ها نام “wampum”را به این اقلام گران‌بها دادند.
این اقلام در نهایت به یک ارز بازار تبدیل شدند. اولین ارز مورد استفاده در معاملات تجاری در هزاره سوم قبل از میلاد در مصر و بین‌النهرین ظاهر شد. این شامل شمش‌های طلا بود که برای تعیین ارزش آنها در هر بار مبادله باید وزن می‌شدند. بعدها حلقه‌های طلا برای مبالغ کمتر اختراع شدند. در حدود 2500 سال قبل از میلاد، تجارت گسترده‌ای در ابلا در سوریه امروزی بر پایه پول از این نوع نقره و طلا استوار بود.
اولین ضرابخانه: قرن هفتم قبل از میلاد
اولین اختراع پول به شکل سکه‌های شناخته شده در جهان غرب از شهر افسوس(Ephesus) در ایونیا (در غرب ترکیه) در حدود 650 قبل از میلاد آمده است. فلز مورد استفاده الکتروم بود، آلیاژ طبیعی طلا و نقره که در محل یافت شد. سکه‌ها به شکل لوبیا بودند و در یک طرف با علامتی مانند تصویر شیر ضرب شده‌اند. هدف اساسی اطمینان از یک ارزش پایدار در این فلز متغیر مبادله بوده که قبلا به تنهایی بر اساس وزن معامله می‌شد. ضرابخانه دولتی نقره را به آلیاژ اضافه کرد تا ترکیبی از 55 درصد طلا تا 45 درصد نقره را تضمین کند.
یک قرن بعد کرزوس، پادشاه همسایه لیدیا و معروف به ثروتش، اولین حاکمی شد که سکه‌هایی از طلای خالص و نقره خالص ضرب کرد. مانند سکه‌های قبلی، سکه‌های او هنوز فقط در یک طرف آن مهر زده شد. این سکه‌ها سرهای روبروی شیر و گاو نر را نشان می‌دهند.
شهرهای یونان، در غرب لیدیا، و امپراتوری بزرگ ایران در شرق، به سرعت تکنیک جدید سودمند اختراع پول به شکل سکه فلزی را به کار گرفتند. تا پایان قرن ششم ضرب سکه در سراسر منطقه رایج بود.
در روم دور تکه‌های برنز کار نشده به عنوان ارز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. ارزش آنها در قالب گوسفند و گاو بیان می‌شد، مفهومی که هنوز در کلمه “پولنیاری” در زبان‌های تحت تاثیر لاتین منعکس شده می‌باشد. کلمه رومی برای پول، pecunia، از pecus به معنای گاو گرفته شده است.
اختراع پول به شکل سکه‌های برنز در چین: قرن 7 – 3 قبل از میلاد
بر اساس یکی از تصادفات عجیب تاریخ، ایده ضرب سکه در همان دوره در دو نقطه دور از هم از جهان رخ می‌دهد. در حالی که صنعت‌گران افسوس در آسیای صغیر سکه می‌زدند، ریخته گران ماهر چین با روشی متفاوت سکه می‌ساختند (ریختن برنز مذاب در قالب‌ها).
به طور خاص دو شکل، مشخصه اولین سکه‌های چینی است. این سکه‌ها یک نوع شبیه به قسمت فلزی بیل هستند، در حالی که سایر سکه‌ها مانند تیغه چاقوی دسته‌دار می‌باشند. در هر دو مورد سطوح صاف با حروف چینی تزئین شده می‌باشد. این طرح‌ها تقریبا در تمام ایالت‌های چین در قرون بعدی سلسله ژو کپی شده‌اند.
شی هوانگدی، اولین امپراتور چین، سکه گرد را در اواخر قرن سوم قبل از میلاد معرفی کرد. آنها با برنز ساخته شده‌اند و سوراخ مربعی در وسط دارند – شکلی که مشخصه سکه‌های خاور دور برای دو هزاره بعدی است.
خاستگاه اختراع پول امروزی: قرن هفتم تا شانزدهم
بسیاری از واحدهای پولی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از نسخه‌های اصلی رومی و به طور خاص از نسخه‌هایی از سکه‌های رومی ضرب شده در قرون وسطی گرفته شده‌اند. واحد پول ثابت امپراتوری بیزانس یک سکه طلا به نام Solidus است که در تاریخ بعدی با اشکال مختلف شیلینگ اروپایی پیوند خورده می‌باشد.
در قرن بعد، پادشاه فرانک، پپین سوم، یک دناریوس یا پنی نقره معرفی کرد که به سکه استاندارد قرون وسطی در اروپای غربی تبدیل شد.
پادشاهان بعدی سلسله کارولینژیان، پنی را استاندارد کردند و حکم دادند که 240 عدد از یک پوند نقره زده شود. متعاقبا مشخص شد که دوازده سکه نقره باید معادل طلای بیزانسی یا شیلینگ در نظر گرفته شود.
یکی از پرطنین‌ترین نام‌ها در میان ارزهای مدرن، دلار، از یک سکه کمی متاخر گرفته شده است – یواخیمستالر نقره بزرگ که به طور گسترده به نام تالر شناخته می‌شود. این پول از سال 1517 در بوهمیا ضرب شد و از معادن نقره در یوآخیمستال نام‌گذاری شد.
اختراع پول کاغذی در چین: قرن 10 تا 15
پول کاغذی برای اولین بار در چین در حدود 910، در دوره پنج سلسله آزمایش شد. این ارز تا پایان قرن تحت سلسله سونگ یک ارز آشنا بود. سه قرن بعد، این یکی از چیزهایی است که مارکوپولو را بسیار شگفت زده ساخت.
اسکناس: 1661-1821
اختراع پول کاغذی اولین بار در قرن هفدهم در اروپا ظاهر شد. سوئد اولین کشوری بود که از پول کاغذی استفاده نمود.
نیم قرن دیگر می‌گذرد تا اسکناس‌های بعدی در اروپا توسط یک سرمایه‌دار دوراندیش منتشر شود. جان لاو، بنیان‌گذار بانک ژنرال در پاریس در سال 1716 اسکناس‌های بانکی را در ژانویه 1719 منتشر می‌کند.
به‌تدریج اعتماد عمومی به این کاغذها افزایش می‌یابد، به‌ویژه زمانی که توسط بانک‌های ملی با پشتوانه ذخایر دولتی منتشر می‌شوند. در این شرایط حتی قابل قبول است که دولت باید حق دارنده اسکناس را برای مبادله آن با نقره ممنوعیت موقتی وضع کند. این محدودیت در طول جنگ‌های ناپلئونی با موفقیت در بریتانیا اعمال شد. به‌اصطلاح دوره محدودیت از 1797 تا 1821 طول می‌کشد.
جمع‌بندی
در زمان‌هایی که هنوز پول اختراع نشده بود، مردم برای رفع نیازهای خود از مبادله پایاپای استفاده می‌کردند. به‌عبارت‌دیگر، مازاد محصولات خود را با محصولات مختلف در دست افراد دیگر مبادله می‌نمودند. مثلا شخصی که نیاز به پارچه داشت، در ازای گندمی که در مزرعه خود پرورش داده بود، پارچه می‌خرید.
بااین‌حال، این روش مبادله با مشکلاتی همراه بود. اگر به پارچه نیاز داشتید، ابتدا باید شخصی را پیدا می‌کردید که پارچه اضافی داشته باشد و آن شخص باید در ازای خرید گندم موافقت می‌کرد. مشکل دیگر این بود که مثلا برای 1 متر پارچه چند گرم گندم داده می‌شد. سردرگمی وجود داشت. زیرا هیچ واحد مشترکی وجود نداشت که بتوان از آن برای مبادله محصولات مختلف استفاده کرد. به حدی که گاهی برای خرید محصول لازم بود کالای باارزش‌تری داده شود. همین عوامل منجر به اختراع پول شد.
منبع: Historyworld
