چک یکی از مهم ترین ابزارها در نظام پرداخت کشور است و در انواع مبادلات و معاملات کاربرد زیادی دارد. به این دلیل که کلاهبرداری و صدور چک‌های بلامحل یکی از معضلات بزرگ کشور به‌حساب می‌آید، دولت با راه‌اندازی سامانه صیاد و صدور چک‌های صیادی توانست این مشکل را تا حدزیادی رفع کند. چک صیادی بنفش از ابتدای سال ۱۴۰۰ برای حل این مشکل و شفاف‌سازی پرداخت‌ها در مبادلات به‌وجود آمد. این چک نسبت به چک‌های قدیمی از امنیت و ضمانت اجرایی بیشتری برخوردار است.
چک صیادی چیست؟
صیاد، مخفف عبارت صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک، در حال‌حاضر در بانک‌های ایران صادر می‌شود. مهم‌ترین ویژگی چک‌های صیادی شناسه ۱۶ رقمی منحصربه‌فرد برای هر برگه چک است. اکنون، همه چک‌هایی که توسط بانک‌های مختلف سراسر کشور صادر می‌شوند صیادی هستند که مشخصات ظاهری و امنیتی خاصی دارند. چک‌های صیادی کاملا شبیه یکدیگر هستند و فقط در نماد بانک تفاوت دارند.
چک صیادی بنفش چیست؟
از ابتدای سال ۱۴۰۰ تغییراتی در صدور چک صورت گرفته است. چک‌های جدید به رنگ بنفش هستند و مشخصات ظاهری و کاربرد آنها نیز تغییراتی کرده‌اند. این تغییرات محدود به رنگ نیستند، بلکه روی چک بنفش عبارت زیر به چشم می‌خورد: «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است». این جمله در قسمت سمت چپ برگه پایین نماد شاپرک دیده می‌شود که آن را به مهم‌ترین ویژگی چک صیادی به رنگ بنفش تبدیل کرده است.
نحوه استفاده از چک صیادی بنفش
نحوه استفاده از چک صیادی بنفشبرای استفاده از چک بنفش باید شناسه ۱۶ رقمی را در سامانه صیاد ثبت کنید و مشخصات گیرنده را بنویسید. از همین‌رو، چک‌های جدید در وجه حامل صادر نمی‌شوند. نام گیرنده و شناسه ملی در چک نوشته می‌شود و نباید این چک‌ها را پشت‌نویسی کنید. بارکد کنار شناسه چک بنفش استعلام‌گیری از چک را آسان می‌کند. این تغییرات به‌خاطر امنیت بیشتر چک است و باعث شده‌اند که چک بنفش به ابزاری مطمئن برای انجام مبادلات تبدیل شود.
تفاوت‌های چک صیادی و چک‌های صیادی بنفش
چک صیادی بنفش شباهت‌های زیادی به چک صیادی دارد؛ اما برخی ویژگی‌های چک‌های بنفش اعتبار و امنیت آنها را بیشتر می‌کند. اولین تفاوت این دو نوع چک رنگ آنها است. همان‌طور که از نام چک بنفش پیداست، چک‌های جدید صیادی با این رنگ تولید می‌شوند؛ درحالی‌که چک‌های صیادی در گذشته در رنگ‌های سبز و صورتی موجود بودند. در پایین چک بنفش صیادی عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت آن در سامانه صیاد است» به چشم می‌خورد.
نحوه استفاده از چک بنفش
پرکردن چک‌های صیادی بنفش به این صورت است: نام کامل گیرنده همراه با علت صدور چک ذکر می‌شود. باید این چک‌ها را چاپ کنید و اقدامی برای پشت‌نویسی آنها انجام ندهید. نرم‌افزارهای حسابداری با قابلیت چاپ چک به کسب‌و‌کارها در این زمینه کمک می‌کنند.
شرایط گرفتن چک بنفش
برای گرفتن چک صیادی بنفش شرایط سختی درنظر گرفته شده است تا فقط افرادی که سابقه خوبی در کشیدن چک دارند، برای تهیه دسته چک اقدام کنند. به‌همین خاطر، چک بنفش نسبت به سایر چک‌ها اعتبار بیشتری دارد. شرایط زیر برای افراد حقیقی که قصد دریافت دسته‌چک دارند باید وجود داشته باشد:
– حداقل ۲ سال از افتتاح حساب جاری گذشته باشد.
– دائمی بودن محل کار مشتری
– چک صادره در طی یک سال گذشته پرداخت شده باشد.
– داشتن ملک
– سپرده بلندمدت به مبلغ ۵ میلیون تومان و باید حداقل ۶ ماه از افتتاح آن سپری شده باشد.
سابقه مشتری پس از مراجعه به بانک صادرکننده دسته چک بررسی می‌شود. صادرکننده ها باید این چک را در سامانه صیاد به نشانی www.cbi.ir ثبت کنند. اگر چک در سایت ثبت نشده باشد بانک مبلغ آن را پرداخت نمی‌کند. توجه داشته باشید که اگر گیرنده بخواهد چک جدید را به شخص دیگری انتقال دهد، این عمل باید در همان سامانه ثبت شود.
قوانین در خصوص دریافت چک صیادی بنفش
– تمامی موارد مانند ثبت، انتقال و تایید چک در سامانه صیاد ثبت می‌شود.
– برای افراد دارای چک برگشتی که آن را سو اثر نکرده‌اند، چک جدید ثبت و صادر نخواهد شد.
در سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ بانک مرکزی، میزان اعتبار صادرکننده چک با یک رنگ خاص به پیام دهنده اعلام می‌شود. رنگ‌ها معانی زیر را در بر دارند:
– وضعیت سفید: صادرکننده چک دارای سابقه رفع سو اثر نشده در چک برگشتی نیست.
– زرد: دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 10 میلیون تومان تعهد برگشتی است.
– نارنجی: صادرکننده چک صیادی بنفش دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۴۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی دارد.
– قهوه ای: وضعیت صاحب پنج تا 10 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ یک میلیارد ریال تعهد برگشتی است.
– قرمز: صادرکننده چک بیش از 10 فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ یک میلیارد ریال تعهد برگشتی دارد.
مزایای چک بنفش
یکی از مزایای چک صیادی جلوگیری از کلاهبرداری‌ها و ممانعت از کشیدن چک‌های بلامحلی است که دردسرهای فراوانی برای افراد به‌وجود آورده بود. علاوه‌بر امنیت چک صیادی بنفش نسبت به چک‌های قدیمی، دست کلاهبردارن برای جعل چک کوتاه شده است. مزیت دیگر استفاده از چک‌های صیادی وصول آن در تمامی بانک‌های کشور خواهد بود و بانک اصلی صادرکننده چک مهم نیست.
مزیت دیگر چک صیادی این است که نباید آن را در وجه حامل صادر کرد و با به‌سرقت‌رفتن آن نیز امکان برداشت وجه وجود نخواهد داشت. همین امر آمار سرقت چک را تا حد بسیار زیادی کاهش داده است. ضمن آنکه نباید از چک‌های سفید امضا در چک صیادی بنفش استفاده کرد. اگر شخصی سابقه چک برگشتی داشته باشد، تا زمان رفع سو سابقه نمی‌تواند برای دریافت چک صیادی درخواست دهد.
یکی دیگر از ویژگی‌های چک‌های صیادی بنفش قابلیت استعلام آنها است. می‌توانید در سایت بانک مرکزی مبالغ مسدودشده حساب‌ها بابت چک برگشتی، وضعیت اعتباری چک صیادی یا اقلام اطلاعاتی چک را استعلام کنید و از طریق لینک‌ها به آسانی اصالت و اعتبار چک و اطلاعات صاحب حساب را مورد بررسی قرار دهید.
جمع‌بندی
چک صیادی بنفش همان کاربرد چک‌های قدیمی را دارد با این تفاوت که دارای یک شناسه ۱۶ رقمی است و برای معامله باید آن را در سامانه صیاد ثبت کرد. این چک‌ها پس از ثبت توسط صادرکننده، باید توسط دریافت کننده تائید شوند. بنابراین، اگر چک‌های جدید بنفش در سامانه صیاد ثبت نشده باشند، نباید آنها را از صادر کننده دریافت کرد.
